آیا بین میگرن و کم شنوایی، وزوز گوش (Tinnitus) و کم شنوایی حسی عصبی ناگهانی ارتباطی وجود دارد؟

 

 

طبق جدیدترین یافته ها، حلزون گوش و ساختار عروق خونی در مبتلایان به میگرن با افراد سالم متفاوت و دارای مشخصات غیرطبیعی میباشد که میتواند باعث ایجاد کم شنوایی و سایر اختلالات شنوایی مانند وزوز گوش/تینیتوس (شنیدن صداهای مختلف مانند غرش، کلیک، صدای خش‌خش و...) با شدت های مختلف بصورت دو گوشی یا تک گوشی، کیپی گوش، توهمات/ نوسان در شنوایی، کم شنوایی مواج در فرکانس های پایین و شایعترین آنها صدا گریزی یا فونوفوبیا (در 2/3 بیماران) شود ولی مهم ترین آنها، کم شنوایی حسی عصبی ناگهانیsudden sensorineural hearing loss میباشدکه اورژانس پزشکی بوده و نیاز به اقدام درمانی فوری دارد. طبق جدیدترین یافته ها در تایوان، افرادی که دچار میگرن هستند نسبت به سایرین، 2 برابر بیشتر مستعد کم شنوایی حسی عصبی ناگهانی اند و بهتر است هر سال چکاپ کامل شنوایی را داشته باشند.

 

• کم شنوایی حسی عصبی ناگهانی یا سکته گوش، علل بسیار زیادی همچون عفونت ها، سندروم منییر، لخته در وریدهای تخلیه کننده مغزی و... دارد که بصورت افت شنوایی شدید تا عمیق در یک یا هر دو گوش، بلافاصله یا طی چند دقیقه تا چند ساعت ظاهر میشود (شایان ذکر است که علت این بیماری فقط در 10 تا 15 درصد موارد گزارش شده، قابل شناسایی است) و به گفته محققان هر ساله فقط یک نفر از 5000 نفر را در سنین 40 تا 50 سال تحت تاثیر قرار می‌دهد. پس بهتر است در صورت مشاهده کم‌شنوایی ناگهانی، بلافاصله به متخصص شنوایی مراجعه نمایید و اگر مبتلا به میگرن هستید، حتما چکاپ سالیانه شنوایی را در برنامه درمانی خود بگنجانید.

 

محققان با استفاده از آزمایشات الکتروفیزیولوژیک (شامل آزمایشات اتواکوستیک که بازگشت صدای حاصل از ارتعاشات سلول‌های مویی در بخش حلزونی را موقع تحریک اندازه‌گیری میکنند و آزمون ساقه مغز شنیداری (ABR) که پاسخ مغز به صدا را اندازه‌گیری میکند)، عملکرد حلزون و مسیرهای شنوایی افراد میگرنی با افرادی که به این بیماری مبتلا نبودند را بررسی و مقایسه کردند و طبق نتایج دو سوم افراد مبتلا به میگرن دارای یک یا چند ناهنجاری بودند که می‌تواند نتیجه خون رسانی ضعیف به سیستم شنوایی در اثر حملات میگرن باشد.

• باید بدانیم که کیفیت عملکرد سلول‌های مویی حلزون به عملکرد مناسب و سالم گردش خون بستگی دارد و گردش خون ناکامل منجر به آسیب دیدن یا مرگ غیر قابل برگشت سلول‌های مویی ظریف حلزون گوش می‌شود و در نهایت کم‌شنوایی حسی عصبی را خواهیم داشت. در واقع علت احتمالی کم شنوایی و وزوز گوش را میتوان، آسیب حلزونی ناشی از اسپاسم عروق ظریف و درنتیجه کم خونی گذرای حلزون دانست و اگر چه ممکن است در مواردی به تدریج بهبود یابد، اما در مواردی هم کم شنوایی یک طرفه یا دو طرفه حسی عصبی، بصورت نوسانی با وزور گوش ناشی از آن بطور دائم باقی میماند که تهدیدی جدی برای سلامت سیستم شنیداریست.

 

طی حملات میگرن، تحریک پذیری مرکزی این بیماران افزایش می یابد و به دنبال آسیب دیدگی گیرنده های شنوایی، وزوز گوش اتفاق میافتد که دلیل آن فعالیت عصبی خود بخودی و غیرعادی در هر سطح در طول محور شنیداری و روند بازسازی غیرطبیعی قشر شنوایی است. بطور کلی هرچه روند پیشرفت سر دردها و حملات میگرن شخص، طولانی تر و نزدیک به هم شود این اختلالات اوج میگیرد و البته با بهبود وضعیت میگرن فرد، این علایم رفته رفته کمتر و حذف میشوند.

• در تحقیقی بر روی ۱۰۰ شرکت‌کننده‌ دارای وزوزگوش و میگرن، محققان ارتباط شاخصی را بین وزوز گوش و سردرد یافتند، بدین صورت که فرد در یک گوش همزمان دچار وزوز گوش و سردرد بود. بعلاوه، شدت وزوز گوش و سردرد در 50 درصد این افراد مقارن باهم و بطور همزمان رخ می‌داد. بنابراین وقتی سردرد آنها شدید می‌شد، وزوز گوش‌شان هم شدت پیدا می‌کرد و برعکس، که علت این مساله، حساس شدن سیستم مرکزی بدن است و زمانی رخ می‌دهد که مغز و ستون فقرات نسبت به چیزهایی که ممکن است به بدن آسیب بزند و چیزایی که آسیبی بهمراه ندارد، منجر به حساسیتی بسیار شدید میشود.

 

پس بطور خلاصه:

• در مبتلایان به میگرن ۲۷درصد بیشتر از سایرین چرخه ویلیس ناکامل (چرخه ویلیس متشکل از مجموعه سرخرگ هاییست که در کف مغز به یکدیگر پیوند خورده و با ایجاد حلقه ای در هنگام انسداد یکی از سرخرگ ها، خونرسانی کمکی به مغز را انجام میدهد) وجود دارد. در واقع هنگامیکه این چرخه بطور کامل رخ ندهد جریان خون با تاخیر همراه میشود که باعث ایجاد انبورمالی ها و آسیب های حسی دائمی میشود و به همین دلیل در افراد مبتلا به سردردهای میگرنی احتمال رخداد کم شنوایی ناگهانی بیشتر است.

• میگرن، یکی از عوامل خطرزای پیشرفت وزوز گوش محسوب می‌شود و اگر وزوز گوش مربوط به میگرن باشد، درمان میگرن ممکن است منجر به بهبود آن شود.

• حدود 40 درصد از افراد مبتلا به میگرن دچار سرگیجه و اختلال در سیستم دهلیزی نیز می‌شوند.

• برای افراد مبتلا به میگرن افزایش حساسیت به صدا در هنگام حمله میگرن غیر معمول نیست.

• افراد مبتلا به میگرن اغلب از علایم میگرن دهلیزی نیز رنج میبرند، نوعی میگرن معروف به میگرن دهلیزی (میگرن وستیبولار) که از بخشی از گوش داخلی و مغز که مسئول تعادل است، ناشی میشود و منجر به سر درد، عدم تعادل، سرگیجه ناگهانی، وزوز گوش و برخی از تغییرات نوسانی شنوایی (مانند کم شنوایی، حساسیت بیش از حد به صدا و...) در هنگام حمله می‌شود (احساس گیجی ناگهانی و عدم تعادل در 50 درصد مواقع بدون وجود سردرد رخ میدهد).

• علاوه بر میگرن دهلیزی، نوع دیگری از سردرد با وزوز گوش مرتبط است که فشار خون داخل جمجمه ای ایدیوپاتیک یا ناشناخته میباشد، این وضعیت به دلیل مایع مغزی نخاعی بیش از حد (اطراف مغز و نخاع) ایجاد می‌شود، شایان ذکر است که فشار خون داخل جمجمه ایدیوپاتیک می‌تواند باعث سردرد شدید و از دست دادن بینایی شود. افراد دچار این عارضه، وزوز گوش خود را تقریباً همچون احساس فوران در گوش یا شنیدن صدای امواج اقیانوس توصیف میکنند. این وضعیت نادر در حدود 1 نفر از 100000 نفر اتفاق می‌افتد و در زنان چاق 20 تا 45 سال، بیشتر و شیوع آن در حدود 20 از 100000 است.

چه کارهایی بهتر است انجام دهید؟

اگر مبتلا به میگرن هستید در برابر آن بی توجه نباشید و با مراجعه به متخصص تعداد حملات و مدت ابتلا را کاهش دهید .اگر مدت زمان طولانیست که به میگرن مبتلا شده اید باید بدانید که ممکن است با گذشت زمان و افزایش سن احتمال رخداد کم شنوایی در شما افزایش یابد. کم شنوایی به تدریج، آهسته و موذیانه در فرد نفوذ میکند و میتواند جنبه های مختلف زندگی را بصورت ناخوداگاه تحت تاثیر قرار دهد.

 

• پس در اولین فرصت به کلینیک تخصصی شنوایی مراجعه و ارزیابی های کامل شنوایی (شامل معاینه اتوسکوپی و انجام تست های تمپانومتری، رفلکسومتری، ادیومتری و تست های گفتاری) را انجام دهید و از وضعیت شنوایی خود آگاه شوید. اگر وضعیت شنوایی شما نرمال باشد فقط بهتر است چکاپ سالانه شنوایی را داشته باشید و اگر کم شنوایی داشته باشید، متخصص شنوایی شناس به شما کمک میکند که راهکارهای درمانی و پیشگیری را شروع کنید. در حال حاضر بهترین راه درمان کم شنوایی حسی عصبی و جلوگیری از بدتر شدن آن، استفاده از درمان توانبخشی سمعک میباشد، مخصوصا سمعک های فول هوشمند و فراهوشمند امروزی که تا حد زیادی میتوانند کاربر را راضی کنند و بسیاری از مشکلات کم شنوایان را تا حد زیادی کمتر کنند.

 

همچنین با استفاده از مجموعه ای از آزمون های نوروفیزیولوژیک شنوایی از قبیل VEMP ،ABR ،EEG وP300 میتوان سردرد های میگرنی را بطور کامل بررسی کرد. مثلا طبق مقالات تحقیقی منتشر شده در این زمینه، در هر دو گوش افراد میگرنی افزایش زمان تأخیر مطلق ABR در گوش چپ بیماران در مقایسه با گروه کنترل و طولانی شدن فاصله بین قله ای امواج V-III دیده شده و نتایج بررسی پتانسیل های برانگیخته و مطالعاتEEG افزایش تحریک پذیری سلول های عصبی بیماران میگرنی را نشان میدهد که میتواند در تشخیص میگرن به عنوان ابزاری غیراختصاصی مورد استفاده قرار گیرد. بیماران میگرنی غالبا علایم مرتبط با شنوایی از قبیل حساسیت به صدا و اشکال در پردازش شنوایی را نشان میدهند. در بررسی و مقایسه افراد میگرنی با غیرمیگرنی نتایج PTA ، SDS, Immittance, DPOAE , TEOAE و UCL دو گروه تفاوت معناداری نداشت، ولی افزایش دامنه موج 5 در افزایش زمان تأخیر مطلق گوش راست، افزایش فاصله Pa-Na در MLR گوش راست و پایین بودن میانگین امتیازها در آزمون جملات رقابتی بین دو گروه تفاوت معناداری نشان میداد که این نتایج دال بر ناهنجاری های سیستم شنوایی مرکزی در بیماران میگرنی است. مشخص شده که پتانسیل های شنوایی برانگیخته ساقه مغز Brainstem Auditory Evoked Potentials (BAEPs) منعکس کننده فعالیت سروتونرژیک Serotonergic و کولینرژیک Cholinergic ساقه مغز است.

• طبق یافته ها با توجه به افزایش آستانه فرکانس های بالا در ادیومتری افراد میگرنی و مقایسه میانگین آستانه شنوایی این افراد در مقایسه با افراد غیرمیگرنی در همه فرکانس ها (به جز در فرکانس 8 کیلو هرتز، در سطح خطای 5 درصد) و همچنین طولانی شدن زمان انتقال عصبی و زمان تأخیر مطلق در آزمون ABR نتیجه میگیریم که حملات میگرنی بر عملکرد ساقه مغز تأثیر میگذارند.

یا در مطالعه ای دیگر با ارائه پوشش دگرطرفی (contralateral masking) در گروه کنترل، دامنه TEOAE کاهش چشمگیری نشان داد، اما این کاهش در بیماران میگرنی بدون پیش درآمد مشاهده نشد. این پدیده را میتوان نشاندهنده اختلال عملکرد مجموعه زیتونی-حلزونی داخلی در ساقه مغز یا انتقال سیناپتیک بین وابران های زیتونی–حلزونی و سلول های مویی خارجی حلزون دانست. از بین رفتن سرکوب دگرطرفی میتواند یکی از مکانیزم های ایجاد کننده علامت صداگریزی همراه با سردردهای میگرنی باشد. در مبتلایان به میگرن دهلیزی )میگرن همراه با سرگیجه( نیز سرکوب گسیل های صوتی گوش با ارائه نویز دگرطرفی بررسی شده است که بیشتر نقص مدوالسیون حسی شنوایی این بیماران را توضیح میدهد.