میگرن وستیبولار (سرگیجه میگرنی) چیست؟

 

میگرن سردرد بسیار رایجی است که حدود ۲۹.۵ میلیون نفر در ایالات متحده درگیر آن هستند و حدود ۴۰درصد از این افراد، علایم وستیبولار و سرگیجه هم دارند. میگرن وستیبولار( vestibular migraine ) یک بیماری سیستم عصبی و یک وضعیت جدی و غیرقابل انکار است که باعث سرگیجه یا گیجی های مکرر در افرادی که سابقه میگرن دارند می شود (وستیبولار، مرتبط با سیستم وستیبولی(تعادلی) گوش داخلی است که شنوایی و تعادل را کنترل می کند) و موجب ناراحتی افراد برای انجام وظایف اساسی روزمره مانند خواب، قدم زدن یا رانندگی میشود. البته بر خلاف میگرن کلاسیک این نوع میگرن میتواند بدون سردرد هم باشد.

 

• پزشکان اسامی مختلفی روی این نوع میگرن گذاشته اند:

1- سرگیجه مرتبط با میگرن Migraine – associated vertigo
2- سرگیجه میگرنی Migrain Vertigo
3- وستیبولوپاتی مرتبط با میگرن Migraine – related vestibulopatly

طبق گفته محققان حدود 1درصد جامعه مبتلا به سرگیجه میگرنی هستند ولی احتمالا این میزان در عمل کمی بیشتر است. مانند میگرن کلاسیک، شیوع آن در زنان بیشتر از مردان است. سرگیجه معمولا در حدود سن 40 سالگی خود را نشان می دهد اما فقط محدود به بزرگسالان نیست. کودکان هم در موارد نادر می توانند به آن مبتلا شوند.

شناختن عوامل شخصی، مشاوره با پزشک در مورد دارو و مراقبت از خود و ایجاد تغییرات در شیوه زندگی میتواند حملات میگرن وستیبولار را کاهش و باعث بهبودی شود.

 

علایم میگرن وستیبولار

میگرن وستیبولار بر تعادل تاثیر می گذارد. فرد مبتلا احساس میکند که زمین در حال حرکت است، احساس سقوط، مشکلات ناشی از عدم تعادل، مشکلات بینایی و شنوایی هم میتواند داشته باشد. اما علامت اصلی سرگیجه هایی هستند که به صورت تکرار شونده می آیند و می روند.

نکته قابل توجه این است که این نوع میگرن، همیشه ایجاد سردرد نمی کند. شایع ترین علامت میگرن یک درد شدید در یک طرف سر است، اما اگر میگرن وستیبولار باشد، به همراه این درد(یا در مواردی به تنهایی)، علایم زیر وجود دارند:

 بی حسی یا احساس سوزن سوزن شدن
 تهوع و استفراغ
 حساسیت زیاد به حرکت به طوریکه با حرکت سر، چشم و بدن احساس سرگیجه می کنید.
 سرگیجه یا خستگی سر که بیشتر از چند دقیقه طول می کشد.
 حساسیت به صدا و نور
 گردن درد و ناراحتی در چرخش ، خم شدن، یا نگاه کردن
 احساس فشار در سر و گوش
 وزوز گوش
 اختلالات بینایی، مانند چراغ های چشمک زن، لکه ها، یا تار شدن

البته شما ممکن است احساس گیجی و عدم تعادل کنید بدون اینکه علایم دیگر میگرن را داشته باشید. در بعضی موارد سرگیجه می تواند از قبل، در حین یا بعد از سردرد میگرن وجود داشته باشد. حتی شما ممکن است سال ها قبل از اینکه سرگیجه ظاهر شود علایم میگرن را داشته باشید.

 

علل میگرن وستیبولار

علل میگرن وستیبولار همیشه واضح نیست و اینکه چطور این نوع میگرن ایجاد می شود هنوز بدرستی شناخته نشده ولی مثل میگرن کلاسیک تئوری های زیادی وجود دارد و به احتمال زیاد مربوط به گوش داخلی، اعصاب و رگ های خونی می باشد.

در واقع علل میگرن به طور کامل درک نمی شود. بروز این بیماری، احتمالا به یک بار الکتریکی غیر معمول در نورون ها مربوط می شود که گیرنده های درد مغز را تنظیم میکنند. میگرن کلاسیک ممکن است ارثی باشد و طبق گفته بنیاد ملی سردرد، حدود ۴ از ۵ نفری که مبتلا به میگرن می شوند، سابقه خانوادگی این وضعیت را گزارش می کنند.

عوامل مؤثر در بروز میگرن وستیبولار عبارتند از:

√ استرس و اضطراب
√ غذا یا نوشیدنی حاوی کافئین، الکل یا محصولات لبنی
√ کمبود خواب یا بی خوابی
√ عوامل محیطی، مانند چراغ های مصنوعی روشن
√ تغییرات هورمونی، مانند تغییرات هورمون ها در طول چرخه قاعدگی

 

میگرن وستیبولار چگونه تشخیص داده می شود؟

میگرن وستیبولار باید توسط متخصص مغز و اعصاب تشخیص داده شود که دارای دانش تخصصی در مورد سیستم عصبی است. او در مورد تاریخچه پزشکی شخص، سوالاتی می پرسد، معاینه فیزیکی انجام میدهد و به دنبال اطلاعات بیشتر در مورد علایم و چگونگی وقوع آن می گردد.
علاوه بر شرح حال و معاینه نورولوژیک دقیق، متخصص مغز و اعصاب با بررسی های تشخیصی پاراکلینیک میتواند به رد سایر علل سرگیجه و تشخیص قطعی میگرن وستیبولار کمک کند.

اولین قدم درخواست یک ام آر آی مغزی (Brain MRI) می باشد که به وسیله آن ساختمان مغز از نظر ضایعات فضا گیر و تومورهای مغزی بررسی میشود. تست های شنوایی و تعادل هم برای رد اختلالات گوش انجام میشوند.

قدم بعدی بررسی عروق مغز و چگونگی جریان خون و خونرسانی مغز با انجام سونوگرافی داپلر عروق مغز (TCD & ECD) می باشد. این روش برای رد اختلالات خونرسانی قسمتهای پس سری مغز که توسط سیستم ورتبرو بازیلر (Vertebrobasilar Insufficiency) انجام شود صورت می گیرد. این اختلال در سیستم خونرسانی مغز (VBI(Vertebro basilar Insufficion نام دارد که منجر به حمله های سرگیجه می شود و در واقع نوعی پیش سکته مغزی محسوب می شود.

آزمایش خون یا تست مشخصی برای تشخیص سرگیجه میگرنی وجود ندارد ولی انجمن بین المللی سردرد (IHS)، اولین کرایتریای تشخیصی برای کمک به پزشکان در تشخیص بیماری میگرن وستیبولار را اعلام کرده اند. بر این اساس شما ممکن است مبتلا به میگرن وستیبولار باشید اگر:

1- حداقل 5 حمله سرگیجه داشته باشید که احساس حرکت یا احساس چرخش هم میکنید. این با بیماری حرکت (Motion sicknesses) یا حمله غش (Faint) متفاوت است.

2- سرگیجه یا عدم تعادل(بطور شدید یا متوسط) بین 5 دقیقه تا 72 ساعت طول بکشد.

3- علایم شما متوسط تا شدید باشند، که ممکن است شما را از انجام فعالیت های روزمره باز دارد و یا آنقدر شدید باشد که نتوانید هیچ کاری انجام دهید.

4- حداقل نیمی از حملات سرگیجه با یکی از علایم میگرن زیر همراه باشد:
• سردرد یکطرفه، ضرباندار و متوسط تا شدید که با فعالیت بدتر شود.
• حساسیت به نور یا صدا
• دیدن جرقه های نورانی در میدان بینایی (اورای میگرن)

پس از تشخیص، در صورت لزوم باید برای فرد دارو تجویز شود و آموزش های لازم جهت اقدامات حین سردرد به بیماران داده شود.

 

درمان میگرن وستیبولار

اگر میگرن وستیبولار شدید باشد و به طور مرتب باعث ایجاد اختلال در زندگی شخص می شود، داروهایی برای درمان آن وجود دارد. بعضی از عوامل مانند تغییرات هورمونی یا استرس، اجتناب ناپذیر هستند، به طوری که دارو می تواند در کنترل آنها، کمک کننده باشد.

 

• تغییر سبک زندگی و اجتناب از عوامل، باعث کاهش تعدادی از نشانه ها و یا شدتشان، در بسیاری از افراد میشود. که عبارتند از:

√ داشتن یک یک رژیم غذایی سالم
√ خواب کافی
√ تلاش برای کاهش استرس
√ ورزش منظم
√ اجتناب از هر گونه غذا یا نوشیدنی که می تواند باعث ایجاد میگرن در شما شود

متخصص مغز و اعصاب داروهایی را برایتان تجویز می کند که موقع حمله سرگیجه استفاده کنید که در واقع درمان علامتی سرگیجه است. تریپتان ها مثل سوماتریپتان و ریزاتریپتان اگر در همان شروع حمله استفاده شوند می توانند کمک کننده باشند. داروهای مهار کننده وستیبول با تاثیر روی مرکز تعادل در گوش داخلی ممکن است احساس حرکت یا گیجی شما را کم کنند. پزشک شما ممکن است دسته داروهای بنزودیازپین مثل لورازپام، ضد تهوع مثل پرومتازین و آنتی هیستامین مثل Meclezine را تجویز کند.
علاوه بر داروهای پیشگیری کننده میگرن، مهارکننده های CGRP مثل Aimovig هم می توانند موثر واقع شوند. متاسفانه این داروها گران هستند و در حال حاضر در ایران نیز موجود نمی باشد.
تزریق تخصصی بوتاکس میگرن هم وقتی حمله ها مکرر و روزانه شوند مانند میگرن مزمن می توانند موثر واقع شوند.
از روش های درمانی دیگر میگرن نیز می توان برای این نوع میگرن استفاده کرد مثلا انجام فیزیوتراپی نیز میتواند موثر واقع شود. دستگاه (Magnetic stimulation TMS (Transcranial با استفاده از رساندن امواج مغناطیسی به قسمتهایی از کورتکس پس سری مغز مانند میگرن کلاسیک می تواند موجب کاهش حملات شود.

آیا تغییر رژیم غذایی می تواند موجب کاهش حملات سرگیجه میگرن وستیبولار شود؟

همان مواد غذایی که باعث تحریک حمله میگرن می شوند می توانند باعث حمله سرگیجه میگرنی شوند، مانند: پنیر کهنه، شکلات، الکل، غذاهای حاوی مواد نگهدارنده مثل سوسیس، کالباس و شراب قرمز. پس اگر دچار میگرن وستیبولار هستید بهتر است از مصرف این مواد پرهیز کنید.
تغییرات شیوه زندگی و داروهای پیشگیرانه باید به کاهش تعداد حملات میگرن کمک کنند. بهتر است از مصرف نوشیدنی های الکلی و بی خوابی اجتناب کنید.
در طول یک درد میگرن، بسیاری از مردم متوجه می شوند که در یک اتاق تاریک، درد آنها کاهش پیدا می کند. مصرف داروهای ضد اضطراب یا داروهای ضد تهوع پس از بروز اولین نشانه ی میگرن، ممکن است میزان شدت این بیماری را کاهش دهد.